ރާއްޖޭގައި ސްޓްރޯކް ޖެހޭލެއް މާ ގިނަ، ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއް

ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި އާއި ހާލަތަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުން ސިކުނޑި އާއި ނާރުގެ ބަލިތަކަށް ހާއްސަ ފުރަތަމަ ދިވެހި ޑޮކްޓަރު، ޑރ. އަހުމަދު ރަޝީދު ހުންނެވި ހިތްހަމަޖެހިވަޑައިގެންނެއް ނޫނެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ބައެއް ގައުމުތަކުގައި، ހާއްސަކޮށް ޔޫރަޕްގެ ގައުމުތަކުގައި ސްޓްރޯކް ޖެހޭ މީހުންގެ އަދަދު ދަށަށް ދާއިރު، ރާއްޖޭގައި އެ މަންޒަރު ފެންނަނީ ތަފާތުކޮށެވެ. އައިޖީއެމްއެޗްގައި އޮގަސްޓް، 2020 ގައި ހުޅުވި ސްޓްރޯކް ޔުނިޓަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު ކަހަލަ ގޮތަކަށް ސްޓްރޯކް ޖެހިގެން މީހުންނަށް ފަރުވާ ދޭން ގެންދެ އެވެ.

ޑރ. ރަޝީދު "މިހާރު" އާ ހިއްސާކުރެއްވި މައުލޫމާތުތަކަށް ބަލާއިރު އެ ޔުނިޓުން އޮގަސްޓް 26، 2021 އިން މިދިޔަ އަންގާރަ ދުވަހުގެ ނިޔަލަށް 309 މީހަކަށް އެޑްމިޓުކޮށްގެން ފަރުވާ ދީފައިވެ އެވެ. އަދި މިދިޔަ ޖެނުއަރީން ފެށިގެން މިދިޔަ އަންގާރަ ދުވަހާ ހަމައަށް 621 މީހަކަށް ފަރުވާ ދީފައިވެ އެވެ. ހަމަ އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި، ފިލިޕީންސްގެ ނިއުރޮލޮޖިސްޓަކާ އެކު ދެ ޑޮކްޓަރުން މަސައްކަތްކުރައްވާ ޑިޕާޓްމަންޓުން އޯޕީޑީގައި 4،179 މީހުން ބަލާފައިވެ އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ ސްޓްރޯކް ޖެހޭ މީހުން ގިނަވަމުންދިއުމަކީ ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއް ކަމަށެވެ.

"ކަންބޮޑުވެއޭ ބުނާހާ ގިނަ ސްޓްރޯކް ޖެހޭ މީހުންގެ އަދަދު. ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ސްޓްރޯކް ޖެހިގެން އެބަ އާދޭ،" ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ސްޓްރޯކަކީ ކޮބާ؟

ސްޓްރޯކަކީ ސިކުނޑީގައި ލޭ ހޮޅި ބެދުން ނުވަތަ ލޭ ހޮޅި ފަޅައިގެން ދިއުމަށް އަންނަ ނުކުޅެދުންތެރިކަމަށް ކިޔާ ނަމެކެވެ. އެ ނުކުޅެދުންތެރިކަމުގެ ތެރޭގައި ވާގިނެތުން، ވާހަކަދައްކަން އުނދަގޫވުން، ބޯއެނބުރުން އެރުން، ލޮލުގެ ފެނަށް މައްސަލަ ދިމާވެ އެވެ.

ރަޝީދު ވިދާޅުވީ ސްޓްރޯކް ޖެހުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ކޮލެސްޓްރޯލާއި ލޭ މައްޗަށް ދިއުމާއި ހަކުރު މައްޗަށް ދިއުން ހިމެނޭ ކަމަށެވެ. އޭގެ އިތުރުން ނިދާއިރު އޮކްސިޖަން ދަށްވުމާއި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުމަކީ ވެސް ސްޓްރޯކް ޖެހުމަށް މެދުވެރިވާ ކަންކަމެވެ.

ނަމަވެސް، 80 ޕަސެންޓް ސްޓްރޯކަކީ ދިރިއުޅުމަށް ގެންނަ ހެޔޮ ބަދަލުތަކުން ހައްލުކުރެވިދާނެ ކަންތައްތައް ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

ބަލީގެ އަލާމާތްތައް

- ކޮޅަށް ހުންނައިރު ނުވަތަ ހިނގާއިރު ބެލެންސް ނުކުރެވުން

- އެއް ލޮލަށް ނުވަތަ ދެ ލޮލަށް ނުފެނުން

- މޫނު މަތީގެ އެއް ފަޅި ހަރަކާތް ނުކުރެވުން ނުވަތަ އޮރި ދަމައިގަނެފައި ހުރުން

- ފައިގެ ބާރު ދެރަވުން ނުވަތަ އައްސިވުން

- އަތުގެ ބާރު ދެރަވުން ނުވަތަ އައްސިވުން

- ބޮޑެތި ސްޓްރޯކްގެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިތުގެ ވިންދު އަވަސްވުން ހިމެނޭ

އެންމެ މުހިއްމު ކަންތައް: ވަގުތު

ސްޓްރޯކް ޖެހިއްޖެ ނަމަ އެކަމުން ސަލާމަތްވުމަށް އެންމެ މުހިއްމު ކަމަކީ އަވަސް ފަރުވާ ދިނުމެވެ. ޑރ. ރަޝީދު ވިދާޅުވީ ސްޓްރޯކް ޖެހޭތާ ލަސްވެގެން ހަތަރު ގަޑިއިރާ 30 މިނެޓު ތެރޭގައި ފަރުވާ ދޭން ފެށިއްޖެނަމަ އެ މީހާގެ ހާލަތު ވަރަށް ބޮޑަށް ރަނގަޅުކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ.

އެ ވަގުތުގެ ތެރޭގައި އައިވީ މެދުވެރިކޮށް ލޭ ދިޔާ ކުރާ ބޭސް ދެވޭނެ ކަމަށާއި އޭގެ ފަހުން އާދެވިއްޖެނަމަ ޖެހޭނީ، ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ސިކުނޑީގައި ގަނޑުވެފައި އިންނަ ލޭ ކޮޅު، ކެތިޓާއެއް ލައްވައިގެން ނަގާށެވެ. ނަމަވެސް އޭނާ ވިދާޅުވީ އެ ޕްރޮސީޖާ ހެދޭނީ ސްޓްރޯކްގެ ގާތްގަނޑަކަށް 15 ޕަސެންޓު މީހުންނަށެވެ. އެއީ ވެސް ހަމައެކަނި ބޮޑެތި ލޭ ހޮޅިތައް ބެދުނީމަ އެކަންޏެވެ.

"ކުރިން އާދެވިއްޖެއްޔާ ރިކަވަރީ ރަނގަޅުވާނެ މާ ބޮޑަށް ވެސް."

"ގިނަ މީހުން އެއްކޮށް ރަނގަޅުވޭ. ގިނަ ސްޓްރޯކްތަކަކީ ކުދިކުދި ސްޓްރޯކް. އެހެންވެ، ގިނަ މީހުންގެ ރިކަވަރީ ރަނގަޅު. އެކީގައި ރަނގަޅުވާ މީހުން ގިނަވާނެ. ބޮޑު ސްޓްރޯކެއް ވެއްޖިއްޔާ، އަވަހަށް އާދެވިއްޖެއްޔާ ރިކަވަރީގެ 80-90 ޕަސެންޓް ހެދޭނެ، އެކަމަކު އެއްކޮށް ރިކަވާ ނުވެދާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ސްޓްރޯކްގައި ރިކަވަރީ ބިނާވަނީ އެ ސްޓްރޯކް ޖެހޭ ތަނުގެ ގޮތުންނެވެ. ބައެއް ފަހަރު، ވަރަށް ކުޑަ ކުޑަ ސްޓްރޯކެއް އެކަމަކު އެ ޖެހޭ ތަނުގެ ގޮތުން މީހާއަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އަސަރުކޮށްފާނެ އެވެ. އަދި ބޮޑު ސްޓްރޯކެއް ޖެހުނު ނަމަވެސް، އެ ޖެހޭ ތަނުގެ ގޮތުން ބޭރަށް މާ ބޮޑު ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ބޭރު ފުށުން ނުފެނިދާނެކަން ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

"ސްޓްރޯކްގެ ސައިޒާއި ސިކުނޑީގައި ސްޓްރޯކް ޖެހިފައި އިންނަ ތަން މީގައި މުހިއްމުވަނީ. އެ ދެ ކަންތައް މުހިއްމު ވަނީ. ސައިޒުން ކުޑަ ސްޓްރޯކަކުން ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ބަލިކަށިވެދާނެ. ސައިޒުން ބޮޑު ސްޓްރޯކަކުން ވެސް އެހާ ބޮޑަށް ބަލިކަށިނުވެ ހުރެދާނެ."

ސްޓްރޯކް ޖެހޭ އުމުރުގެ ތަފާސްހިސާބުތައް ރަސްމީކޮށް ފެންނަން ނެތަސް ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވީ މެދު އުމުރުން ފެށިގެން ދުވަސްވީ މީހުންނަށް ވަރަށް ގިނައިން ސްޓްރޯކް ޖެހިގެން ފަރުވާ ދޭން ގެންދާ ކަމަށެވެ.

ސްޓްރޯކްގެ ވައްތަރުތަކުގެ ތެރޭގައި އެކިއުޓަކީ ސިކުނޑީގައި ލޭހޮޅި ބެދުމ'ން ހިމެނެ އެވެ. ހޭމޮންހެގި ސްޓްރޯކަކީ ލޭ އައުމެވެ. އަދި ޓްރާންސިއެންޓް އިޒެމިކް އެޓޭކް (ޓީއައިއޭ) އަކީ ލޭ ހޮޅި ކުޑަވަގުތު ކޮޅަކަށް ހުޅުވިގެން ދިއުމަށް ކިޔާ ނަމެވެ.

އެ ސްޓްރޯކްތަކުގެ ތެރެއިން ޓީއައިއޭ ޖެހިއްޖެނަމަ ފަހުން އިތުރު ބޮޑު ސްޓްރޯކެއް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތެވެ. ރިކަރަންޓް ސްޓްރޯކުން ވެސް ދެ ވަނަ ފަހަރަށް އެ ސްޓްރޯކް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑު ކަމަށް ޑރ. ރަޝީދު ވިދާޅުވި އެވެ.

ސްޓްރޯކެއް ޖެހުމަށްފަހު ދިރިއުޅުން

- ބޭސް ކެއުން. ހާއްސަކޮށް ސްޓްރޯކް ޖެހުމުން ކެއުމަށް ދޭ ކޮލެސްޓްރޯލް ބޭސް ގަވައިދުން ކެއުން

- ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރުން

- ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމެއް ގެންގުޅުން

- ނިދާއިރު ނޭވާލާން އުނދަގޫވާނަމަ މެޝިން ބޭނުންކުރުން

ސްޓްރޯކް ޖެހޭ މީހުންނަށް އައިޖީއެމްއެޗްގައި ފަރުވާ ދެނީ އެކަމަށް ހާއްސަ ޔުނިޓުގަ އެވެ.

ޑރ. ރަޝީދު ވިދާޅުވީ މެޑިކަލް ވޯޑެއްގައި ފަރުވާ ދިނުމަށް ވުރެ ސްޓްރޯކް ވޯޑުގައި ފަރުވާ ދޭ މީހުންގެ ރިކަވަރީ މާ ރަނގަޅު ކަމަށް ދިރާސާތަކުން ވެސް ދައްކާ ކަމަށެވެ. އެ ޔުނިޓު މެދުވެރިކޮށް ފިޒިއޮތެރަޕީ އާއި ސްޕީޗް ތެރަޕީ އަދި އާއްމު ދިރިއުޅުމަކަށް ބޭނުންވާ މުހިއްމު ކަންތައްތައް ކޮށްދެ އެވެ.

"ހޮސްޕިޓަލުން ދޫކޮށްލިއަސް އަހަރެއް ވަންދެން މީހާގެ ހާލަތު ދެނެގަންނާނެ. ހޮސްޕިޓަލުން ދޫކޮށްލާތާ ދެ ހަފުތާގައި ފޮލޯއަޕަށް ގުޅާނެ، މާލޭގައި ހުރެއްޖެނަމަ ފޮލޯއަޕަށް ގެންނާނެ އަދި މާލޭގައި ނެތިއްޔާ ފޯނުން އަދި ތިން މަހުން ތިން މަހުން ފޮލޯއަޕް ހަދާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.