ކުޅިވަރުގައި ދޮނާގެ ނަން އޮތީ ރަނުން

ކުޅިވަރުގައި އާއްމުކޮށް ރަން އަކުރުން ފަވާލެވެނީ ކުޅުންތެރިންގެ ނަންތަކެވެ. ނަމަވެސް އެ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅިވަރު ކުޅެވޭނެ މަގު ކޮށައިދޭ މީހުންނަކީ ވެސް، ހަމަ އެހާމެ މުހިއްމު ބައެކެވެ. ހާއްސަކޮށް ރާއްޖެ ފަދަ ވަސީލަތްތައް މަދު ގައުމެއްގައި، އެކިއެކި ގުރުބާނީތައް ވެގެން އިންތިޒާމީ ގޮތެއްގައި ކުޅިވަރު ހަރަކާތްތައް ރާވައިދޭ މީހުންނެވެ.

އޭގެ ތެރެއިން ވެސް އެންމެ ހާއްސަ ގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބޭފުޅަކީ އަހުމަދު މުހައްމަދު (ދޮނާ) އެވެ. މިއީ ދޮނާގެ ކުޅިވަރުގެ ހިދުމަތުގައި 50 އަހަރު ފުރޭ ރަންޔޫބީލް އަހަރެވެ. ފާއިތުވި ބައި ގަރުނުގެ ތެރެއިން ގިނަ އަހަރުތަކެއް އޭނާ ހޭދަކުރެއްވީ ކުޅިވަރު ކްލަބްތައް ހިންގެވުމާއި ކުޅިވަރު ހަރަކާތްތައް އިންތިޒާމުކުރެއްވުމުގަ އެވެ. ދޮނާގެ އެ ހިދުމަތްތައް ބަލައިގަނެ ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަނީ މި އަހަރު އޭނާ އަށް ކުޅިވަރުގެ ރޮނގުން ޝަރަފްވެރިކަމުގެ ގައުމީ އިނާމު އަރުވައިފަ އެވެ.

ނ. މަނަދު އަށް އުފަން ދޮނާ އަކީ ވަރަށް ގިނަ އެހެން ހިދުމަތްތެރިންނާ ހިލާފަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ވެސް ކުޅިވަރު އިންތިޒާމުކުރުމުގެ ތެރެއަށް ވެދެވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. އެކަމުގެ ފެށުމަކީ 1974 ވަނަ އަހަރު، އުމުރުން އެންމެ 15 އަހަރުގައި، ޑަބަލް ހޯޕް ނަމުގައި ހޮކީ ޓީމެއް އެކުލަވާލެއްވުމެވެ. އޭނާ ހަމައެކަނި ޓީމެއް އުފެއްދެވީކީ ވެސް ނޫނެވެ. މެޗުތައް ވެސް ރާއްވަވައި، އެ ޓީމަށް އެ ކުޅިވަރު ކުޅެވޭނެ އިންތިޒާމު ވެސް ހަމަޖައްސައިދެއްވެވި އެވެ.

އޭރު އޭނާ އަކީ ނާސިރު ސްޕޯޓްސް އެކަޑަމީ (އެންއެސްއޭ) ގެ ތެރެއިން މުހައްމަދު ޒާހިރު ނަސީރު ކުރިއަށް ގެންދެވި ފުޓްބޯޅަ ޖޫނިއާ ޕޫލުގެ ކެޕްޓަން ވެސް މެ އެވެ. ދޮނާގެ ކިބައިގައި ހުރި ކުޅިވަރު އިންތިޒާމުކުރުމުގެ ހުނަރު ފެނިވަޑައިގެން، ޒާހިރު ނަސީރު އޭނާ އަށް އެންއެސްއޭގައި މަސައްކަތްކުރެއްވުމުގެ ފުރުސަތު ދެއްވި އެވެ. ރާއްޖޭގެ ކުޅިވަރުގެ ބައްޕަ ކަމުގައި ގިނަ ބަޔަކު ދެކޭ ޒާހިރާ އެކު، މަސައްކަތްކުރުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިވަޑައިގަތީ 1976 ވަނަ އަހަރު އެވެ. އަދި 1978 އިން 1984 އަށް އޭނާ އަށް އެ އެކަޑަމީގެ ޖެނެރަލް ސެކްރެޓަރީކަން ޒާހިރު ދެއްވި އެވެ.

ޒާހިރަކީ، ވަރަށް ތަރުތީބުން، ގަވާއިދުން، އަހުލާގު ހިފަހައްޓައިގެން އަދި ގަޑި އަށް ފަރުވާތެރިކޮށް އެ މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. އެހެންވެ ޒާހިރުގެ ދަށުން މަސައްކަތްކުރެއްވުމުގެ ފުރުސަތު ލިބުމަކީ ދޮނާގެ ނަސީބެވެ.

"ޒާހިރު އަރިހުގައި މަސައްކަތްކުރުންވީ ދޮނާ އަށް ކަންކަން ދަސްވާން ލިބިވަޑައިގެންނެވި ރަނުގެ ފުރުސަތެއް. ދޮނާގެ ކުރިމަގު ބިނާކުރުމަށްޓަކައި، އެޅުއްވި މުހިއްމު ފިޔަވަޅެއް އެއީ،" އޭރުގެ މަޝްހޫރު ކުޅިވަރު ކުޅުންތެރިޔާ އަދި ފަހުން އޮލިމްޕިކް ކޮމިޓީގެ ރައީސްކަން ކުރެއްވި އިބްރާހީމް އިސްމާއީލް ވިދާޅުވި އެވެ.

"އެ ދުވަސްވަރު ކުޅިވަރު ކަމެއްގައި ނަމަ ޒާހިރުގެ ފަހަތުން ދޮނާ ވެސް ފެންނާނެ."

އޭރު މާލޭގައި ރަސްކަން ކުރަމުން ދިޔައީ ވިކްޓްރީ އާއި ރޭޑިއަންޓް ފަދަ ކްލަބްތަކެވެ. އެހެންވެ އެންއެސްއޭގައި އުޅުނު ބައެއް ޒުވާނުން، ދޮނާ ހިމެނޭހެން އާ ކްލަބެއް އުފައްދަވަން ބޭނުންވި އެވެ. ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ އެންމެ މަޝްހޫރު އެއް ކްލަބް ކަމަށްވާ ވެލެންސިއާގެ އުފެދުމަކީ އަސްލަކީ ވެސް އެއީ އެވެ. ދޮނާ އާއި އޭނާގެ އެކުވެރިންގެ ޅަ ކަމާ އެކު، ކްލަބް ރަޖިސްޓްރީކުރީ އުމުރުން ދޮށީ ބައެއްގެ ނަމުގަ އެވެ. އެހެންވެ ލިޔެކިޔުންތަކުގައި ދޮނާގެ ނަން ނެތަސް އޭނާ އަކީ، އެ ކްލަބުގެ މަސްއޫލުވެރިއެކެވެ.

"ވެލެންސިއާ އުފެއްދުމުގައި، އަހުމަދު މުހައްމަދު އަދާކުރައްވައިފައިވާ ދައުރާއި، ކުލަބު އުފެއްދެވުމަށް ކުރެއްވި މަސައްކަތް، ހާއްސަ ގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލަންޖެހެ އެވެ. ކުލަބު ވެލެންސިއާ ވެގެންދިޔައީ، ކުޅިވަރުގެ ތާރީހުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ފަދަ ކާމިޔާބީތަކެއް، ގިނަ ކުޅިވަރުތަކަކުން ހޯދި މަޝްހޫރު އެއް ކުލަބަށެވެ. އެ ދުވަސްވަރު އެ ކުލަބު އެންމެ ރަނގަޅަށް ހިންގުނު އެއް ސަބަބަކީ، އަހުމަދު މުހައްމަދުގެ ހިންގުންތެރިކަމެވެ. ކުލަބުގެ އެންމެހައި ކަންކަމުގައި، އެންމެ ބުރަކޮށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި އެއް ބޭފުޅަކީ އަހުމަދު މުހައްމަދެވެ،" ގައުމީ އިނާމު ފޮތަށް ދޮނާއާ ބެހޭގޮތުން ރައީސް އޮފީހުން ދީފައިވާ ބަޔާނުގައިވެ އެވެ.

ދޮނާގެ ރަސްމީ މަގާމަކީ ކްލަބުގެ ސެކްރެޓަރީކަމެވެ. ނަމަވެސް އެންމެ ކުދިކުދި ކަންކަމުން ފެށިގެން، ކްލަބުގެ އޮޕަރޭޝަންސްގެ ކަންކަމުގައި ދޮނާ އުޅުއްވި އެވެ. ވެލެންސިއާ އިން 1992 ވަނަ އަހަރު ފުރަތަމަ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ގައުމީ ތަށި ކާމިޔާބުކުރިއިރާއި، 1998 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގެ އެންމެ އަގުބޮޑު މުބާރާތް ކަޕްވިނާސް ކަޕް މިލްކުކުއިރު މެނޭޖަރީ ވެސް ދޮނާ އެވެ.

ވެލެންސިއާގެ ކުރީގެ ކުޅުންތެރިޔާ އަދި ކުރީގެ ނޫސްވެރިޔާ މުހައްމަދު ސައީދު މޫސާ ވަޖުދީ ދޮނާ ސިފަކުރެއްވީ ވެލެންސިއާގެ ކާމިޔާބާ ގުޅިފައިވާ މީހެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.

"މިހާރު ވެސް ބައްލަވާ، ދޮނާ ވެލެންސިއާއާ ދުރަށް ޖެހިލާ ކޮންމެ ވަގުތަކު ކްލަބް އެބަ އަޑިއަޅާލާ. ދޮނާ އަކީ ވެލެންސިއާގެ މައި އިންޖީނު. މިހާރު ވެސް ކްލަބް އެ ހިސާބަށް ވެއްޓިފައި އޮތީ ދޮނާ ނެތުމުން،" ވަޖުދީ ވިދާޅުވި އެވެ.

"ދޮނާ އަކީ، އެންމެންނާ ގުޅޭ، އެންމެ ރުހޭ ސިޔާސުތަކެއް ގެންގުޅޭ ހަރުދަނާ ޝަހުސިއްޔަތެއް."

ދޮނާ ވަނީ އެފްއޭއެމްގެ އެގްޒެކެޓިވް ކޮމިޓީގައި 1995-2003 އަށް ވެލެންސިއާ ތަމްސީލުކޮށްދެއްވައިފަ އެވެ. އޭގެ ފަހުން އިންތިހާބުކޮށްގެން އެކުލަވާލި ދެ އެގްޒެކެޓިވް ކޮމިޓީގައި ވެސް އޭނާ ވެލެންސިއާ ތަމްސީލުކުރެއްވި އެވެ. އެ ދުވަސްވަރު އެފްއޭއެމްގެ އެގްޒެކެޓިވް ސެކްރެޓަރީކަން ކުރެއްވި އިބްރާހީމް އިސްމާއީލް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެފްއޭއެމް އިން އޭރު އިންތިޒާމުކުރި މުބާރާތްތަކުގައި ވެސް ދޮނާގެ އެހީ ލިބުނު ކަމަށެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެން އޭރު ކްލަބްތަކަށް އެފްއޭއެމް އިމާރާތުން ކުޑަކުޑަ އޮފީހެއް ދިނިން. އެތަނުގައި ދޮނާ އިންނާނީ. ހަމަ ގޮވާލާއިރަށް އައިސް އެހީތެރިވާނެ. ބަދަލުގައި ކަމަކަށް ވެސް ނޭދޭނެ،" އިބްރާހީމް އިސްމާއީލް ވިދާޅުވި އެވެ.

ދޮނާގެ ކުޅިވަރު ހިންގެވުމުގެ ކެރިއަރުގެ އަލިގަދަކަމާ ހުރެ އޭނާގެ ކުޅުމުގެ ކެރިއަރަށް ވަނީ ހިޔަނި އެޅިފަ އެވެ. ސުޕަސްޓަރާރެއްގެ ދަރަޖަ ނުލިބުނަސް އޭނާ އަކީ، ކުޅިވަރުގެ ދަނޑުގައި ވެސް ތަރިއެކެވެ. ހާއްސަކޮށް ބާސްކެޓްބޯޅައިގަ އެވެ. އެގޮތުން 1979 ވަނަ އަހަރުގެ އިންޑިއަން އޯޝަން އައިލެންޑް ގޭމްސްގައި ވާދަކުރި ބާސްކެޓްބޯޅަ ޓީމުގެ ވައިސް ކެޕްޓަނަކީ އޭނާ އެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އެކުލަވާލި ބާސްކެޓްބޯޅަ ޓީމެވެ.

ދޮނާ އަކީ ވެލެންސިއާގެ ބާސްކެޓްބޯޅަ ޓީމުގެ ތާރީހުގެ ވެސް މުހިއްމު ނަމެކެވެ. އެގޮތުން ވެލެންސިއާގެ ބާސްކެޓްބޯޅަ ޓީމުގެ ކެޕްޓަންކަމާއި، ކޯޗުކަމާއި، މެނޭޖަރުކަން 12 އަހަރު ކުރެއްވި އެވެ. ވެލެންސިއާ އިން 1983 ވަނަ އަހަރު ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ގައުމީ ބާސްކެޓްބޯޅަ ތަށި ކާމިޔާބުކުރިއިރު ކެޕްޓަނަކީ ވެސް އޭނާ އެވެ. އަދި އެ ކްލަބުން އެ ތަށި މިލްކުކުރުމުގައި ވެސް ދޮނާގެ ހިއްސާ ބޮޑެވެ.

ދޮނާ އަކީ ހޮކީ އާއި ބައިސިކަލް ރޭހާއި، އެތުލެޓިކްސްގެ ވެސް ހުނަރުވެރިއެކެވެ. އެންއެސްއޭ ޕޫލުގައި ފުޓްބޯޅަ ކުޅުއްވި ނަމަވެސް ގައުމީ ފެންވަރުގައި ކުޅުއްވާފައެއް ނުވެ އެވެ.

"ދޮނާގެ އެންމެ ހާއްސަ ކުޅިވަރަކީ އެތުލެޓިކްސް. އޭނާ އަކީ ދިގު ދުވުންތަކުގައި ކާމިޔާބު މީހެއް،" ވަޖުދީ ވިދާޅުވި އެވެ.

ދޮނާ އަކީ އަމްޕަޔަރެއް ވެސް މެ އެވެ. ބާސްކެޓްބޯޅަ އާއި ވޮލީބޯޅައިގަ އެވެ. ކްލަބް ފެންވަރުގެ ބޮޑެތި މެޗުތަކަށް އޭނާ ވަނީ އިންސާފުކުރައްވައިފަ އެވެ. އޭނާ އަކީ، އާ ކުޅިވަރުތަކަށް ވެސް މަރުހަބާ ވިދާޅުވެ، އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. ރާއްޖެ އަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ފުޓްސަލް ތައާރަފުވެގެން އެކުލަވާލި ފުޓްސަލް ގައުމީ ޓީމުގެ މެނޭޖަރަކީ ވެސް ދޮނާ އެވެ. އަދި ބާސްކެޓްބޯޅައިގެ ބާވަތެއް ކަމަށްވާ ތްރީ އޮން ތްރީ ރާއްޖެ އަށް ތައާރަވުމުން އެ ކުޅިވަރުގެ މުބާރާތެއް އެންމެ ފުރަތަމަ އިންތިޒާމުކުރެއްވީ ވެސް އޭނާ އިސްވެ ހުރެގެންނެވެ.

ކުޅިވަރު ދަސްކޮށްދެއްވުމަކީ ވެސް ދޮނާ ކުރާ ހިތުން ކުރެއްވި ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ރާއްޖޭގެ ބައެއް ކްލަބްތަކަށާއި، ހާއްސަކޮށް ސްކޫލްތަކުގެ ބާސްކެޓްބޯޅަ ޓީމުތައް ތަމްރީނުކޮށްދެއްވި އެވެ. ގައުމީ ފެންވަރުގައި ކޯޗެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ނުކުރެއްވި ނަމަވެސް، އޭނާ އަކީ އެކަޑަމީ ލެވެލްގައި ކުޅުންތެރިން ތަމްރީނުކުރެއްވި މީހެކެވެ.

މިހާރު ދޮނާ އެ ހުންނެވީ ރަސްމީކޮށް ކުޅިވަރު ހިންގެވުމާ ދުރުގަ އެވެ. ނަމަވެސް، މިހާރު ވެސް ގޮވާލި ކޮންމެ ކަމެއްގައި އޭނާގެ އެހީތެރިކަން ލިބެ އެވެ. ހާއްސަކޮށް ކުޅިވަރު އެސޯސިއޭޝަންތަކުގެ އެކިއެކި ކޮމިޓީތަކަށެވެ. އޭނާ އަކީ ހޭންޑްބޯޅަ އެސޯސިއޭޝަނުގެ ޑިސިޕްލިނަރީ ކޮމިޓީގެ މެމްބަރެކެވެ.

އެ ހުރިހާ ކަމަކާ އެކު ދޮނާ ސިފަކުރެވެނީ ކުޅިވަރަށް އަބަދަށް ފެހި ހިދުމަތްތެރިއެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. ވަކި ކަމެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ކަމަކަށް ގޮވާލިޔަސް ހުންނަވަނީ ތައްޔާރުގަ އެވެ. ރައީސް އޮފީހުން ފާހަގަކޮށްފައިވާ ފަދައިން ދޮނާ އަކީ ކުޅިވަރަށް ލޯބިކުރައްވާ، ކުޅިވަރުގެ ހީވާގި ހިންގުންތެރިއެކެވެ. އަދި ކުޅިވަރުގެ އާއިލާގެ ތެރޭގައި މަގުބޫލު، ބަސްވިކޭ، ތެދުވެރި، އިހުލާސްތެރި ހިދުމަތްތެރިއެކެވެ.