ކޮލަމް 7: ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ނަރުދަމާ ނިޒާމް!

"ތިޔަ ހުރިހާ ނިޒާމަކަށް ވުރެ ވެސް ބޮޑަށް ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ނަރުދަމާ ނިޒާމް..." ވެރިކަމުގެ ނިޒާމްް ބަދަލު ކުރުމުގެ ވާހަކަތަކަށް ރައްދު ދީ، ރަހުމަތްތެރިއަކު އޭނާގެ ފޭސްބުކް ސްޓޭޓަސްގައި ލިޔުނެވެ.

އޭނާގެ އެ ސްޓޭޓަސް އަށް ވަރަށް ފުންކޮށް ވިސްނާލަމާ ހިނގާށެވެ! އެ ބުނަނީ ރައްޔިތުން ތިބި ނިކަމެތި އަދި ހިތްދަތި ހާލަތާއި އެ ހާލަތުން ރައްޔިތުން މިންޖުވާން ބޭނުންވާ ވަރު ނުސީދާކޮށެވެ. އެކަމަކު، ފަހަރެއްގައި މިއީ ސިޔާސީ ބޭފުޅުން ގަަބޫލު ކުރައްވަން، އަދި އަޑުއަހަން ވެސް ހިތް ނޭދޭ ވާހަކަތަކަކަށް ވެދާނެ އެވެ.

ހަގީގަތަކީ، މާލޭގެ ތަނަވަސް ކަމާއި ނަރުދަމާ އާއި ފެނާއި ކަރަންޓާއި މަގުތަކާއި ޕާކުތަކާއި ބްރިޖާއި މިސްކިތްތަކާއި ހޮސްޕިޓަލްތައް ފެނުމުން އެއީ މުޅި ރާއްޖޭގެ ތަރައްގީ ނޫން ކަމެވެ. ރަށްރަށް އޮތީ އަދިވެސް އޮތް ހާލަތުގަ އެވެ. ރާއްޖެ އޮތީ، މީގެ ވިއްސަކަށް އަހަރު ކުރިން، 2020 ގައި ރާއްޖެ އޮންނާނެ ގޮތުގެ ތަސައްވުރުގައި ކުލަ ޖައްސާލި ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ހަމައެހެންމެ، އޭގެ ފަހުން ވަރަށް އުންމީދާ އެކު އައި ގާނޫނުއަސާސީ އަށް 15 އަހަރު ވާއިރު، އެ ގާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން ލިބެން ޖެހޭ އަސާސީ ހައްގުތައް ލިބެނީ ކިތައް މީހުންނަށްތޯ މިއީ ވެސް މިއަދު ކުރަން ޖެހިފައިވާ ސުވާލެކެވެ.

އާ ގާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ކުރައްވާ މިއީ ހަތަރު ވަނަ ރައީސެވެ. މިއިން ކޮންމެ ރައީސެއްގެ ވެސް ވައުދުތައް ބަރިބަރި އަށް ޖަހާލަމާ ހިނގާށެވެ. އެއް ވައުދަކަށްވީ ބޯހިޔާވަހި ކަމެވެ. ނަރުދަމާ އެވެ. ފެނެވެ. ރަނގަޅު ސިއްހީ ނިޒާމެކެވެ. ރަށުގައި ތިބެގެން އާމްދަނީ ލިބޭނެ ގޮތްތަކެވެ. އެކަމަކު، ހަތަރު ރައީސުންގެ 20 އަހަރު ފާއިތުވެގެން މިދަނީ މިކަންކަން ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ވަރަށް ފުރިހަމަ ނުކުރެވި އެވެ. ކޮންމެ މީހަކު ވެސް އެ މީހަކު ހުރި ތަނެއްގައި ހުރެ، މި ލިޔުން ކިޔާލާއިރު އެ މީހެއްގެ ރަށުގައި ސިއްހީ ފަރުވާގެ ކަންކަން ހުރީ ކޮން ފެންވަރެއްގައިތޯ ވިސްނާލުމުން މީގެ ޖަވާބު ރަނގަޅަށް ލިބޭނެ އެވެ. ނަރުދަމާ އެބަ އޮތް ހެއްޔެވެ؟ ގޭގެ އަށް އޮތީ ފެން ހޮޅި އަޅައިފައި ހެއްޔެވެ؟ ހޮސްޕިޓަލުގައި ޑޮކްޓަރުން ހަމަހެއްޔެވެ؟ ވިއްސާރަ ވެހިއްޖިއްޔާ ދެން ވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ ބޭސް ފިހާރައިގައި ބޭސް އެބަހުރި ހެއްޔެވެ؟ ސްކޫލުގައި ޓީޗަރުން ހަމަހެއްޔެވެ؟ ހަމަ އެހެންމެ، ލިބޭ މުސާރައިން ދެކޮޅު ޖެހޭ ހެއްޔެވެ؟

އެންމެ ފުރަތަމަ ބޯހިޔާވަހި ކަމުގެ ވައުދެވެ؛ ގައިމުވެސް އެނގެން އޮތް ހަގީގަތަކީ ވޭތުވެދިޔަ 10 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ސަރުކާރުން އަޅާފައިވާ އެއްވެސް ފްލެޓަކަށް ރައްޔިތުން ވަދެފައި ނުވާ ކަމެވެ. އެކަމަކު މި ވޭތުވެދިޔަ 10 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ވާހަކަ ނުދައްކާ ދުވަހެއް ނުދެ އެވެ. އެވަރަށް ބިންގާ ވެސް އަޅަ އެވެ. އެވަރަށް ސޮއި ވެސް ކުރެ އެވެ. އެވަރަށް ރައްޔިތުން ލައްވާ ފޯމު ވެސް ފުރުވަ އެވެ. އެކަމަކު ރައްޔިތުން ގަނަތެޅެނީ އަދިވެސް ފްލެޓްގެ އިންތިޒާރުގަ އެވެ. އަމިއްލަ ވިޔަފާރިވެރިން ހާހުން ހާހުން ފްލެޓް އަޅައި އެތަންތަނަށް މީހުން ވައްދަމުން ގެންދާއިރު ސަރުކާރަށް 10 އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެންމެ މީހަކު ވެސް ފްލެޓަކަށް ވެއްދުމުގެ ގާބިލްކަން ނުލިބިގެން އުޅެންޏާ މިއީ ދެން ވަރަށް ހަމަނުޖެހޭ ވާހަކައެކެވެ.

ރަށްރަށުގައި މީގެ 20 އަހަރު ކުރިން ހިއްކާފައި ހުރި ބިންތައް ވެސް ހުރި ގޮތަށް ހުރީ އެވެ. އެ ބިންތަކުގައި އެންމެ ކުޑަވެގެން ކުރާނީ ކޮން ކަމެއްތޯ ވެސް ނުނިމި އެތައް ބިމެއް އެބަ ހުއްޓެވެ. ބައެއް ހިއްކި ބިންތައް ގިރަމުން ގޮސް، ހުސްވާން ކައިރިވީ އިރު ވެސް ހަދާނެ ގޮތެއް ހުރީ ނުނިމި އެވެ. މި ދައްކަނީ 15-20 އަހަރުވީ ވާހަކަ އެވެ.

ދެން ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ވާހަކަ އެވެ؛ ބައެއް ރަށްރަށުގައި ވިއްސާ ޑޮކްޓަރު ހުރިއްޔާ ހޭނައްތާ ޑޮކްޓަރަކު ނުހުރެ އެވެ. ހޭނައްތާ ޑޮކްޓަރު ހުރިއްޔާ ވިއްސާ ޑޮކްޓަރަކު ނުހުރެ އެވެ. މި ދެ ކަން ހަމަޖެހިފައި ހުރިއްޔާ ލެބޯޓަރީގެ މެޝިންތައް ހުންނަނީ ގޮވައިފަ އެވެ. ބޭހެއް ނުލިބެ އެވެ. ރައްޔިތުން އަދިވެސް ކަނޑުފަތާފައި މި އަންނަން ޖެހެނީ މާލެ އަށެވެ. ނުވަތަ ރީޖަނަލް ހޮސްޕިޓަލަކަށެވެ. ބައެއް ރަށްރަށުގައި ސިއްހީ މަރުކަޒުތަކުގައި ބޭނުންްކޮށްފައި ހުންނަ އެއްޗެހި ދޮވެގެން ވެސް އެބަ ބޭނުން ކުރަން ޖެހެ އެވެ. ސިއްހީ ނިޒާމުގެ ވާހަކަ ރަނގަޅުވާނީ ނުދެއްކިއްޔާ އެވެ! ރައްޔިތުންނަށް ހައްގު މިންވަރަކީ މިއީބާއޭ ހިތަށް އަރާ ވަރަށް ސިއްހީ ނިޒާމު އޮތީ މި ޒަމާނާ ނުބައްދަލުވާހާ ދަށް ފެންވަރެއްގަ އެވެ. ސަރުކާރުގެ ބޮޑެތި ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި ބައެއް ބަލިތަކުގެ ކިޔޫ 1000 އަށް އަރައިގެން އެބަ ދެ އެވެ. މިކަންކަން ރަނގަޅެއް ނުވެ އެވެ.

ދެން މަސްވެރިންނާއި ދަނޑުވެރިންގެ ވާހަކަ އެވެ؛ މިއީ ހަމަ ކޮންމެ ސަރުކާރަކުން ވެސް ދައްކަމުން އަންނަ ވާހަކައެކެވެ. އެކަމަކު މިއަދުގެ ހާލަތަކީ މަސް ބާނަން ކުރަން ޖެހޭ ހޭދައަށް ވުރެ މަސް ވިއްކައިގެން ލިބޭ އާމްދަނީ މަދުވުމެވެ. ތަފާތު ޕޮލިސީތައް ހަދައިފި އެވެ. މަސްކިރާ ބޯޓު ފަހަރު އަދިވެސް ހުރީ މީގެ 50 އަހަރު ކުރީގެ ބޯޓުފަހަރެވެ. ދޯނިތައް ބޮޑެތިވެ މަސްކިރާ ބޯޓެކޭ އެއްވަރު ވި އިރު، ސަރުކާރަށް ރޭކާ ވެސް ނުލި ކަހަލަ އެވެ. މަސްވެރިން ވެސް ދަނޑުވެރިން ވެސް ހުސް ޝަކުވާ އެވެ. މި ހަގީގަތް ގަބޫލު ކުރަމާ ހިނގާށެވެ!

ގައުމު ހަގީގަތުގައި އޮތީ ގައުމެއްގެ ސިފައެއްގައެއް ނޫނެވެ؛ ބ. ފެހެންދޫގައި ސްކޫލަށް ދާ ހައެއްކަ ކުދިން، އެއް ފަޅެއްގައި އޮންނަ ގޮއިދު އަށް ދާ ލޯންޗުގައި އެހެން ގައުމެއްގެ ސަރުކާރަކުން އައިސް ސަތަރިކޮޅެއް ޖަހާ ހިސާބަށް ކަންކަން ދިޔައީމަ ގައުމެއްގެ ސިފަ ގެއްލުނީ އެވެ. އެ ކުދިން އެކަމަށް އެދި އާދޭސް ކުރާތާ އެތައް ދުވަހެކެވެ. އެކަމަކު ދިވެހި ދައުލަތަށް، ސަރުކާރަށް އެކަންކަން ފުއްދައެއް ނުދެވުނެވެ. ހަގީގަތަކީ، ދައުލަތުގައި އަންނަ މަހު ވެސް މުސާރަ ދެވޭނެ ބެކަޕް ވެސް ނެތްހަ ފަގީރުވެފައި އޮތުމެވެ.

މިއީ ކޮންމެހެން ކޮވިޑާ ގުޅިގެން ދިމާވެފައި އޮތް ހާލަތެއް ނޫނެވެ. މި ގައުމު މިހެން ދަތިކޮށް ހިނގާތާ އެތައް އަހަރެއް ވެއްޖެ އެވެ. ދަރަނި މައްޗަށް ދަރަނި އިތުރުވެ ބޯ ހިއްލާނުލެވޭ ވަރަށް ދަރަނި އޮތީ އިތުރުވެފަ އެވެ. ގޮތް ނޭނގޭ އިގްތިސާދެއްގައި އަޅުގަނޑުމެން ތިބޭތާ ލައްކަ ގިނަ އަހަރު ފާއިތުވެއްޖެ އެވެ. ޓޫރިޒަމަށް ކިރިޔާ ވެސް ލޮޅުމެއް އަރައިފިއްޔާ މި ގައުމަށް ދެން ހެދޭނެ އެއްވެސް ފަންޑިތައެއް ނެތެވެ. އެކަމަކު ޓޫރިޒަމަށް ބަރޯސާ ނުވެ އެހެން އިންޑަސްޓްރީތައް އުފައްދާ ވާހަކަ އަކީ އަޅުގަނޑު ކުޑައިރުއްސުރެ ސަރުކާރުން ދައްކަމުން އައި ވާހަކަ އެވެ. އެކަމަކު އެކަމުގައި އަދިވެސް މި ފެންނަނީ މަރުފަލި ޖަހާ ތަނެވެ.

މައްސަލައަކީ ސިޔާސީ ޗަރުކޭސްތަކެވެ. ވޭތުވެދިޔަ ވިއްސަކަށް އަހަރު މުޅި ގައުމުން މި ފެނުނީ ސިޔާސީ ހަލަބޮލި ކަމެވެ. ސިޔާސީ މީހުންް 24 ގަޑިއިރު އުޅުނީ ވެރިކަމުން ވައްޓާލުމާއި ވެރިކަމަށް އެރުމުގެ ރޭހެއްގެ ތެރޭގަ އެވެ. އެ ސާކަލް އިން ބޭރުވެ ރައްޔިތުން އުޅޭ ހާލެއް ބެލޭނެ ވަގުތެއް ސިޔާސީ މީހުންނަކަށް ނުވެ އެވެ. އެހެންވެ ހުރިހާ ގެއްލުމެއް މި ލިބެނީ ރައްޔިތުންނަށެވެ. ނަތީޖާ އަކަށް ވަނީ އަސާސީ ހައްގުތަކުން ރައްޔިތުން އަބަދު ވެސް މަހުރޫމްވެފައި ތިބެން ޖެހުމެވެ. އަތާ އަނގަޔާ ދިމާވާނެ ދުވަހެއްގެ އިންތިޒާރުގައި ދުވަސްތައް ގުނާލަގުނާލަ ތިބެން ޖެހުމެވެ. ސިޔާސީ މީހުން ފެންނަނީ، ފަސް އަހަރުން އެއްފަހަރު، މީގެ ޒަމާންތަކެއް ކުރިން ރަށްރަށުގައި ބަނދަރު ކަޑަ ޖަހާ ގޮތަށް، އެ ކަޑައިގެ މައްޗަށް އަނެއްކާ ވެސް ކަޑައެއް ޖަހާލަން ދާ ތަނެވެ.

މިއީ 2021 ވަނަ އަހަރެވެ. ރައްޔިތުން ތިބީ ވަރަށް ނިކަމެތި ހާލުގައި ކަން ފުރަތަމަ ގަބޫލުކުރަމާ ހިނގާށެވެ! ކުޑަކުޑަ އާބާދީއެއް އޮތް، އަދި މުއްސަނދި ޓޫރިޒަމެއް އޮތް ގައުމަކާ ބަލާއިރު ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުން މުޅިން ނުބައްދަލެވެ. ރައްޔިތުން ހެސް ކިޔާފައި މަސައްކަތް ކުރަނީ އެވެ. އެކަމަކު ނަތީޖާ ސުމެކެވެ. އެހާ ހަރަދު ބޮޑެވެ. މާލޭގެ ގިނަ ގޭގޭގައި ކުލި ދައްކައިގެން އުޅޭ މީހުން، މި މަހު އަދި ކުލި ދެއްކި ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ. ކަރަންޓާއި ފެނާއި އެހެނިހެން ޒަރޫރީ ބޭނުންތަކުގެ ބިލްތައް ޕެންޑިން އަށް ނުދާ ހުރީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ ރަށްރަށުގައި ކައިގެން ބޮއިގެން އުޅުނަސް، ދެން ހުރި ކަންކަން ފުރިހަމަ ވެފައި ހުރީ ކިތައް ރަށުގައިތޯ މިއީ ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ވިސްނާލަން މިއަދު ރަނގަޅު ކަމެކެވެ.

ސިޔާސީ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުން ޣަރަގުވެގެން ތިބޭތާ މިހާރު އެތައް އަހަރެއް ވެއްޖެ އެވެ. ރައްޔިތުންނަށް މިހާރު ފުދިއްޖެ އެވެ. ކޮންމެ ނިޒާމެއް އޮތަސް، ރައްޔިތުންް މިހާރު ގަބޫލު ކުރާނީ، އަޅުގަނޑަށް ބުރަވެވޭ ގޮތުގައި، އެ މީހުންނަށް ލިބެން ޖެހޭ ހައްގުތައް ނުލިބި އޮތީ ނިޒާމުގެ މައްސަލައެއްގެ ސަބަބުން ނޫން ކަމެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އެ މީހުން ގަބޫލުކުރާނީ ސަރުކާރުތަކުން ގަސްތުގައި ނުދެނީ ކަމަށެވެ. އެހެންވެ، ސިޔާސީ ސަކާރާތްތަކެއް ޖެހުމަށް ވުރެ ބޮޑަށް އާންމު ރައްޔިތުން މިހާރު ބޭނުން ވަނީ ތިބި ހާލަތުން އަރައިގަންނާށެވެ. ވެރިކަމުގައި ހުރީ ކާކުތޯ ވެސް މިހާރު ބަލަން ރައްޔިތުން ބޭނުން ނުވާ ކަހަލަ އެވެ. ކޮންމެ މީހަކު ކޮންމެ ފަދަ ވާހަކައެއް ދައްކައި ވައުދުތައް ވިޔަސް އެއީ ފުއްދޭނެ އެއްޗެއް ކަމަކަށް ގަބޫލު ކުރާނެ މީހަކު މި އުޑުދަށުގައި ހުންނާނެ ކަމަކަށް އަޅުގަނޑަކަށް މިހާރު ގަބޫލެއް ނުކުރެވެ އެވެ.

ރަހުމަތްތެރިޔާ އިޝާރާތް ކުރި ފަދައިން މިހާރު އެންމެން ބޭނުންވަނީ ނަރުދަމާ ނިޒާމެވެ! ބޭނުން ވަނީ ނިކަމެތިކަން ނިމުމަކަށް ގެންނާށެވެ.