ދުންފަތުން ސަލާމަތްވެފައިވާ ޖީލެއް ބިނާކުރަން ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެންނަން އެދިއްޖެ

ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން ސަލާމަތްވެފައިވާ ޖީލެއް ބިނާކޮށްދިނުމަށް ގާނޫނަށް އިސްލާހު ހުށަހަޅައިދިނުމަށް ކަމާގުޅޭ ފަރާތްތަކުން މިއަދު އެދިއްޖެ އެވެ.

ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލް ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނަށް އިސްލާހު ގެނައުމަށް ވަނީ ހެލްތު މިނިސްޓްރީ، އެޗްޕީއޭ އަދި ފުލުހުންގެ އިސްވެރިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިޖުތިމާއީ ކޮމިޓީއަށް މިއަދު ހާޒިރުކޮށްފަ އެވެ.

އެޗްޕީއޭގެ ދަށުން ހިންގާ ޓޮބޭކޯ ކޮންޓްރޯލް ބޯޑުގެ މެންބަރެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން އޭޑީކޭގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު އަހުމަދު އަފްއާލް ވެސް އެ ބައްދަލުވުމުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެން ވަނީ ދުންފަތުން ސަލާމަތްވެފައިވާ ޖީލެއް ބިނާކުރުމަށްޓަކައި ގާނޫނަށް އިސްލާހު ހުށަހެޅުމަށް އެދިވަޑައިގެންފަ އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ ދުނިޔޭގައި ކުރިއަރާފައިވާ ބައެއް ގައުމުތަކުގައި، ވަކި އުމުރަކުން ފެށިގެން އުފަން ވެފައިވާ ކުދިންނަށް ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް ވިއްކުން މަނާކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ.

"އަޅުގަނޑު އިތުރަށް ހުށަހަޅާ ކަމަކީ، މިހާރު ގާނޫނުގައި ހުރި ކަންކަމުގެ އިތުރުން 14 އަހަރު ފަހުން މި ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެންނަން ބަލާއިރު ސްމޯކް ފްރީ ޖެނެރޭޝަން ވެސް މި ގާނޫނުގެ ތެރެއަށް ވަދެގެން ދިއުން. މިއީ، ބައެއް ގައުމުތަކުން، ނިއުޒިލެންޑުގައި މިކަން ކޮށްފި. އިނގިރޭސިވިލާތުގައި މަސައްކަތްކުރޭ. ސިންގަޕޫރުގައި އެބަ މި މަސައްކަތްކުރޭ. އޮސްޓްރޭލިއާގައި ވެސް ވަރަށް އަވަހަށް ފާސްކުރާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އަފްއާލް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ދުންފަތުން ގެއްލުން ލިބޭ ކަމީ، ކަނޑައެޅިގެން އެނގޭ ކަމެކެވެ. ސިއްހީ ނިޒާމަށް އަހަރަކު ދެ ބިލިއަނެއްހާ ރުފިޔާ ހަރަދުކުރާއިރު، ދުންފަތުގެ މާކެޓު ވެލިއުއަކީ ވެސް 1.8 ބިލިއަން ރުފިޔާ ކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

މި ސަރަހައްދުގެ 11 ގައުމުގެ ތެރެއިން ރާއްޖެއަކީ، އަފްއާލް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން އެންމެ މަދުން ޓެކްސް ނަގާ ގައުމެވެ. އެހެންކަމުން، ޓެކްސް އިތުރުކޮށްގެން، ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް ބޭނުންކުރާ މީހުން މަދުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކާމިޔާބު ވާނެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ބޭރުގެ ދިރާސާތަކުގެ ނަތީޖާތަކަށް އަލިއަޅުއްވާލައި، އަފްއާލް ވިދާޅުވީ އިލެކްޓްރޯނިކް ޑިވައިސް އާންމުވެގެން އުޅުނުއިރު، ފުރާވަރު އުމުރުގެ ކުދިން ވިހަ ވެގެން ޕޮއިޒަން ސެންޓަރުތަކަށް ކޮންމެ ތިން ގަޑިއިރުން އެއް ގަޑިއިރު ފަރުވާ ދޭން ގެންދިޔަ ކަމަށެވެ.

އެ ތަޖުރިބާތަކާ ހެދި، އަފްއާލް ވިދާޅުވީ އޭނާގެ ފަންނީ ނަޒަރުގައި އީ-ސިނގިރޭޓް ވެސް މަނާކުރަންޖެހެ އެވެ.

ރާއްޖޭގައި ޒުވާނުން ކުއްލިއަކަށް މަރުވާ ތަނާއި ކުދިން ބަސްތަކަށް ވެއްޓޭތަން ފެންނަ ކަމަށް އަފްއާލް ވިދާޅުވި އެވެ. ދިރާސާ ނުހެދިއަސް މިހާތަނަށް އެނގިފައި ހުރި ކަންކަމުން، އެ ގޮތަށް ދިމާވަނީ ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް ބޭނުންކުރާތީ ކަމަށާއި އެއީ ރައްޔިތުންނަށް ބޮޑު ނުރައްކަލެއް އޮތް ކަމެއް ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އެޗްޕީއޭގެ ޑެޕިއުޓީ ޑިރެކްޓާ ޖެނެރަލް ހަސަން މުހައްމަދު ވިދާޅުވީ ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނަށް 14 އަހަރު ވެގެން ދިޔައިރު ވެސް، އޭގެ ދަށުން މިހާތަނަށް ހެދުނީ އެންމެ ދެ ގަވާއިދު ކަމަށެވެ.

އެ ގާނޫނު ފުރިހަމައަށް ތަންފީޒުނުކުރުމުގެ ސަބަބުން ކިތައް ކުދިން އަލަށް ދުންފަތް ބޭނުންކުރަން ފަށާފައިވޭތޯ ހަސަން ސުވާލު އުފެއްދެވި އެވެ. ކަސްޓަމްސް ފިޔަވައި ގަވާއިދުގެ ކަންކަން ތަންފީޒުކުރާ އިތުރު އެހެން އެއްވެސް ބަޔަކު ނެތް ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލް ކުރުމާ ބެހޭ ގަވާއިދުގެ މަސައްކަތުގައި 2010 ވަނަ އަހަރު ވެސް މަޖިލީހަށް ވަޑައިގެންނެވި ކަމަށާއި އެ ފަހަރު ކޮމިޓީ މަރުހަލާގައި ގަވާއިދު އޮތީ ވަރަށް ހަރުދަނާކޮށް ކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ. އެކަމަކު، ހަސަން ވިދާޅުވީ ގާނޫނު ފާސްވެގެން ދިޔައިރު އޮތީ ވަރަށް ފުޅާވެފަ އެވެ. އެހެންވެ، ވަކިވަކި ގަވާއިދުތައް ހަދައިގެން ނޫނީ ތަންފީޒުކުރަން އުނދަގޫވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

އެސިސްޓެންޓް ކޮމިޝަނާ އޮފް ޕޮލިސް އަބްދުﷲ ޝަރީފް ވިދާޅުވީ ޓްރެފިކް ޖޫރިމަނާކޮށްފައި ސްލިޕް ދޭ އުސޫލުން، ދުންފަތުގެ ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރަން އުޅެފިނަމަ ރަނގަޅު ބަދަލުތަކެއް ނާންނާނެ ކަމަށެވެ. މިހާރު ވެސް އެ ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރަން މަސައްކަތް ނުކުރަނީ ނޫން ކަމަށް ޝަރީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ އެ ގާނޫނަށް ހަރުދަނާ ބަދަލުތަކެއް ގެންނަން ޖެހޭ ކަމަށެވެ.

މި ފަހަކަށް އައިސް ސްކޫލުތަކުގެ ތެރޭގައި، ތަޅާ ފޮޅުމާއި ވޭޕް ބޭނުންކުރުމުން ފެށިގެން އާއްމު މުޖުތަމައު ގަބޫލުނުކުރާ ހަމައަށް ކަންތައް ގޮސްފައިވާ ކަމަށް ފުލުހުން ބުންޏެވެ.

މީގެ ދެ މަހެއް ކުރިން މާލެ ސަރަހައްދުގައި ހިނގި ހާދިސާއެއް ވެސް، ފުލުހުން ވަނީ މަޖިލީހުގެ ކޮމިޓިއަށް ހިއްސާކޮށްފަ އެވެ.

"ކުއްޖަކު ބަހުގައި ދަތުރުކުރިއިރު ބަސް ތެރެއިން އެ ކުއްޖާއަށް މި ދިއްކޮށްލަނީ ވޭޕްކުރާކަން އެނގޭތީ ވޭޕެއް. ދިއްކޮށްލީމަ ކުއްޖާ ދަމާލަނީ، ވޭޕް ބޯލަނީ. ބޯލި ހިސާބުން ފެށިގެން ކުއްޖާ ވެއްޓެނީ ބަސްތެރެއަށް. ބަލާލިއިރު، މިއީ މަސްތުވާތަކެތި އަޅާފައި، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކޮށްގެން ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުރި ވޭޕެއް،" ފުލުހުންގެ އޮފިޝަލަކު ވިދާޅުވި އެވެ.

ކޮމިޓީ ބައްދަލުވުމުގައި ބައެއް ބޭފުޅުން ވަނީ، ސިނގިރޭޓުގެ ޖޫރިމަނާ ނުދައްކާ މީހުންނަށް ސަރުކާރުގެ ހިދުމަތްތައް ނުދެވޭ ގޮތް ހެދުމަށް ވެސް ގޮވާލައިފަ އެވެ.

ސަރުކާރުން ވަނީ މި މަހުގެ 15 އިން ފެށިގެން ރާއްޖެއަށް ވޭޕް އެތެރެކުރުން މަނާކޮށް، އަންނަ މަހުން ފެށިގެން އެ ތަކެތި ބޭނުންކުރުން މަނާކުރަން ނިންމައިފަ އެވެ. އޭގެއިތުރުން، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމާއި އެ ގާނޫނު މިހާރަށް ވުރެ ހަރުކަށި ކުރުމަށް ބަދަލުތައް ގެންނަން ވަނީ ނިންމައިފަ އެވެ. މިގޮތުން، ސިނގިރޭޓާއި ބިޑި ފަދަ ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން ޑިޔުޓީ ވަނީ މި މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން ބޮޑުކޮށްފަ އެވެ.