ބޭސް ވިއްކާ ބްރޭންޑްގެ ނަން ބޭސް ސިޓީން "ފޮހެލަނީ"؟

ބޭސް ވިއްކާ ބްރޭންޑްތަކުގެ ނަން ބޭސް ސިޓީގައި ލިއުން ހުއްޓާލައި، ޖެނެރިކް މެޑިސިން ޕްރިސްކްރައިބިން ނުވަތަ ބޭހުގެ އަސްލު ނަން ލިޔާ ގޮތަށް ހަމަޖައްސަން، ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ފަށައިފި އެވެ.

މިކަމަށް ތައްޔާރުވުމަށް މާލެ އާއި އަތޮޅުތަކުގެ ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި ޑޮކްޓަރުންނާ އެކު އަންނަނީ ބައްދަލުވުންތައް ބާއްވަމުންނެވެ.

ބައެއް ގައުމުތަކުގައި އަމަލުކުރަމުން އަންނަ މި އުސޫލު، ރާއްޖޭގައި ތައާރަފްކުރަން އުޅޭ ކަން ސަރުކާރާއި ހެލްތު މިނިސްޓްރީން ރަސްމީކޮށް އަދި ވާހަކަ ނުދެއްކި ނަމަވެސް މައުލޫމާތު އެނގިވަޑައިގަންނަވާ ބައެއް ބޭފުޅުން "މިހާރު"އަށް ވިދާޅުވީ އާސަންދަގެ ވިނަވި ޕޯޓަލް ތެރެއިން ޑޮކްޓަރުން ބޭސް ލިއެދޭއިރު ވިސްނުމަކީ ބޭހުގައި ޖަހާފައި އޮންނަ ވަކި ބްރޭންޑެއްގެ ބަދަލުގައި ޖެނެރިކް ލިއެވޭ ގޮތަށް ހެދުމެވެ. އެކަމަކު ބަލި މީހަކު ގާތްގަނޑަކަށް 15 އަހަރު ވަންދެން އެއް ބްރޭންޑެއްގެ ބޭހެއް ކާ ނަމަ، ސަބަބުތަކާ އެކު އެ ބޭސް ލިއެދިނުމުގެ އިޚްތިޔާރު ޑޮކްޓަރަށް ލިބޭ ގޮތަށް ހަދާނެ ކަމަށްވެ އެވެ.

ޖެނެރިކް ނަމަކީ އެ ބޭހެއްގެ އަސްލު ނުވަތަ ކެމިކަލް ނަމެވެ. ބްރޭންޑް ނަމަކީ ބޭސް އުފައްދާ، މާކެޓްކޮށް ވިއްކާ ކުންފުނިން ދޭ ނަމެވެ. އެއް ބޭހެއް ތަފާތު ނަންނަމުގައި، އަދި ތަފާތު އަގުތަކުގައި އެކި ކުންފުނިތަކުން ވިއްކަ އެވެ.

މިސާލަކަށް ޕެރެސެޓަމޯލް އެކި ކުންފުނިތަކުން ބްރޭންޑްކުރަނީ އެކި ގޮތަށެވެ. މި ބޭސް ޕެނަޑޯލް، ޑައިމެޑޮން، ޕެނަމެކްސް، ކެލްޕޯލްގެ ނަމުގައި ވެސް ވިއްކަ އެވެ. ޑައިބެޓީސްއަށް ދޭ ބޭހުގެ ޖެނެރިކަކީ "މެޓަފޮމިން" އަށް ވިޔަސް، މިސާލަކަށް ބްރޭންޑުގެ ނަމެއްގެ ގޮތުގައި "ގުލްކޮފޭޖް" ލޭބަލާ އެކު ވެސް ވިއްކަ އެވެ.

ސަރުކާރުން ގެންނަން މިއުޅޭ ބަދަލުން، ބޭސް ސިޓީގައި ބޭހުގެ އަސްލު ނަން (މިސާލަކަށް ޕެރަސެޓަމޯލް) ނޫން ނަމެއް ޑޮކްޓަރުންނަކަށް ނުލިޔެވޭނެ އެވެ. ބޭސް ސިޓީގައި ޖެނެރިކް ނަން ޑޮކްޓަރުން ލިއުމުން، ދޫކުރާނީ ޕެރަސެޓަމޯލްތޯ ނުވަތަ ޕެނަޑޯލްތޯ، ޕެނަމެކްސް ބްރޭންޑްތޯ ނިންމާނީ ފާމަސިސްޓެވެ.

މިއާ އެކު ލިބޭނެ އެއް ފައިދާއަކީ ޑޮކްޓަރު ބޭސް ސިޓީގައި ލިއެދޭ ބްރޭންޑް ނުލިބިގެން އުފުލަން ޖެހޭ ތަކުލީފު ވަރަށް ބޮޑަށް ލުއިވެގެން ދިއުމެވެ. ބޭސް ސިޓީގައި ޑޮކްޓަރު ލިޔެދޭ ވަކި ބްރޭންޑް ލިބެންދެން ބޭސް ފިހާރަތަކަށް ބަލިމީހާ ދާން ޖެހުމަކީ ރާއްޖޭގައި ވެސް އާއްމު ކަމެކެވެ. އެހެން ނަމެއްގައި، އެއްފެންވަރެއްގެ އެއް ފައިދާއެއް ލިބޭނެ ބޭސް ލިބެން ހުރި ކަމަށް ބުންޏަސް ގިނަ ފަހަރަށް ބޭނުންވާނީ ޑޮކްޓަރު ލިއެދިން ބްރޭންޑެވެ. އެއްވެސް ފާމަސީއަކުން ސީދާ އެ ބްރޭންޑް ހޯދަން އުނދަގޫވެއްޖެ ނަމަ އަނެއްކާ ބޭސް ސިޓީ ހިފައިގެން ހޮސްޕިޓަލަށް ގޮސް ކިޔޫގެ ދޭތެރެއަކުން ޑޮކްޓަރުގެ ކޮޓަރިއަށް ވަދެ ބޭސް ނުލިބުމުގެ ޝަކުވާ ކުރުމުން އެހެން ބްރޭންޑެއް ލިއެދީފައި އެބަ ހުއްޓެވެ. ދެން އެ ބްރޭންޑެއް ރާއްޖެ އިން ނުލިބެއްޖެ ނަމަ ބޭރުން ވެސް އެބަ ގެނެ އެވެ.

ރާއްޖޭގައި ފާމަސީތަކުގައި ވިއްކޭނީ މޯލްޑިވްސް ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގެ އެޕްރޫވްޑް ޑްރަގް ލިސްޓުގައި ހިމެނޭ ބޭސްތަކެވެ.

ބޭހުގެ އަގު ބޮޑުވި ވަރަކަށް ކޮލިޓީ ރަނގަޅުވީ؟

ފާމަސޫޓިކަލް ކުންފުނިތަކުން ބްރޭންޑް ނަމުން ބޭސް ވިއްކަނީ ވިޔަފާރީގެ ބޮޑު ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ ނިޔަތާ ވެސް އެކުގަ އެވެ. ގިނަ ބޭސްތަކުގައި ބްރޭންޑް ނަން ސާފުކޮށް ފެންނަ ގޮތަށް ލިއެފައި ހުންނައިރު، ޖެނެރިކް ނަން ކޮންމެވެސް ދިމާލެއްގައި ކުޑަކޮށް ލިއެފައި ހުރެ އެވެ. އެއް ބޭހެއް، އަގުގެ ބޮޑު ފަރަގަކާ އެކު ތަފާތު ނަން ނަމުގައި ރާއްޖޭގައި ވެސް ވިއްކަ އެވެ.

އަގު ބޮޑުވި ވަރަކަށް ބޭހުގެ ކޮލިޓީ ރަނގަޅުވޭ ހެއްޔެވެ؟ މި ވިސްނުމަށް ބުރަވިޔަސް އެއީ މުޅިންއަކުން ހަގީގަތެއް ނޫން ކަމަށް ސިއްހީ ދާއިރާގެ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެ އެވެ. އެކި ބްރޭންޑްތަކުގެ ނަމުގައި ވިއްކާ ބޭހުން ވެސް ފައިދާވާނީ، ބައެއް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ޖެނެރިކް ބޭހާ އެއްވަރަކަށެވެ.

އެމެރިކާގެ އެފްޑީއޭ އިން ބުނާގޮތުގައި ޖެނެރިކް ބޭހަކީ ހުއްދަ އޮންނަ ބްރޭންޑަކާ އެއްގޮތަށް އުފައްދާ ބޭހެވެ. ބޭހުގެ ޑޯޒޭޖް ފޯމާއި ސްޓްރެންތު، ހަށިގަނޑަށް ވާސިލްކުރާ ގޮތާއި ބޭހުން ކުރާ މަންފާ އާއި ކޮލިޓީ އެއްގޮތްވާން ޖެހެ އެވެ.

އަލަށް އުފައްދާ ބޭސް ތައްޔާރުކުރާ ކުންފުންޏަށް އޭގެ ޕޭޓަންޓް ހައްގު 20-25 އަހަރަށް ލިބެ އެވެ. އޭގެ ފަހުން އެ ބޭހުގެ ކެމިކަލް ބޭނުންކޮށްގެން އިތުރު ކުންފުނިތަކަށް އެ އުފެއްދުމުގެ ފުރުސަތު ލިބެ އެވެ.

އެހެންކަމުން، ޖެނެރިކް ޕްރިސްކްރައިބިން ތައާރަފްކޮށްފި ނަމަ އެއް ފައިދާއަކީ ބޭހަށް ކުރާ ޚަރަދު ކުޑަވުމެވެ. ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންނަށް ހިލޭ، އިންޝުއަރެންސް ފޯރުކޮށްދޭ އާސަންދަ ސްކީމުގެ ހޭދަ އަހަރުން އަހަރަށް އެތައް ގުނައެއް ބޮޑުވެގެންދާއިރު، ހިސާބުތަކުން ފެންނަން އޮތީ ބޭހުގެ ހަރަދު ވެސް ބޮޑުވާ ތަނެވެ.

ބޭހުގެ ކޮލިޓީ އެމްއެފްޑީއޭއަށް ކަށަވަރު ކުރެވޭނެ؟

ބްރޭންޑް ނަން ބޭސް ސިޓީން "ފޮހެލަން" ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނައިރު މޯލްޑިވްސް ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީ މިކަމަށް ތައްޔާރު ހެއްޔެވެ؟ ޖެނެރިކް ނަން ލިއަން ފެށީމާ ބަލި މީހާއަށް ދޭނީ މިވެނި ބްރޭންޑެކޭ ބުނުމުގެ އިޚްތިޔާރު ޑޮކްޓަރަށް ގެއްލުނީ އެވެ. ވިއްކާނީ ކޮން ކުންފުންޏެއްގެ ބޭހެއްތޯ ފާމަސިސްޓަށް ނުވަތަ ބޭސް އެތެރެކުރާ މީހުންނަށް ދޫކޮށްލާއިރު، ބޭހުގެ ކޮލިޓީ އެމްއެފްޑީއޭ އަށް ނުބެލޭ ނަމަ އެއީ މައްސަލައެކެވެ.

"އާސަންދަ ސްކީމުގެ ތެރެއިން ބޭސް ދޫކުރާއިރު ޖެނެރިކް ނަން ލިއުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫން. ބޭސް ލިއުމުގައި މިގޮތަށް ސްޓްރިކްޓް ވަންޏާ އެބަ ޖެހޭ މޯލްޑިވްސް ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގެ ސްޓޭންޑަޑްތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ރަނގަޅުވާން. ހުރިހާ ބޭހެއްގެ ކޮލިޓީ ރަނގަޅަށް އެބަ ބެލެހެއްޓެން ޖެހޭ،" ނަން ނުޖަހާ ގޮތަށް ވާހަކަދެއްކެވި ޑޮކްޓަރަކު ވިދާޅުވި އެވެ.

ޖެނެރިކް މެޑިސިން ޕްރިސްކްރައިބިން ޕޮލިސީގެ ދަށުން ފާމަސިސްޓް ބޭނުންވާ ބޭސް ދިނުމުގެ އިޚްތިޔާރު ދޫކޮށްލުމަކީ ބައެއް ޑޮކްޓަރުންގެ ހިތްހަމަނުޖެހުން އޮތް ކަމެކެވެ. އެއް ޑޮކްޓަރަކު ވިދާޅުވީ އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތެއް ކަމަށް ގަބޫލުނުކުރައްވާ ކަމަށެވެ.

އެމްއެފްޑީއޭއިން ބޭހުގެ ކޮލިޓީ ބަލަހައްޓަމުން އަންނަ ގޮތާ ގުޅޭ ގޮތުން "މިހާރު"ން ސުވާލުކުރުމުން އެތަނުގެ އޮފިޝަލަކު ވިދާޅުވީ އެކަމަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވި މިހާރު ވެސް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށެވެ. ހުއްދަ ދީފައިވާ ބޭސްތައް އެކަނި ވިއްކޭއިރު ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ފާމަސީތަކެއް އަހަރަކު ހަތަރު ފަހަރު އިންސްޕެކްޓްކުރާ ކަމަށާއި ކޮލިޓީ ދަށް ބޭސްތައް އެތެރެކުރަން ހުއްދަ ދީފައި ނުހުންނާނެ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ރާއްޖެ އެތެރެކޮށް ވިއްކާ ބޭސްތައް ނެޝަނަލް ހެލްތު ލެބޯޓްރީން ޓެސްޓްކުރާއިރު 68 ޖެނެރިކް ޓެސްޓްކުރުމުގެ ގާބިލްކަން ލިބިފައިވެ އެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެން ހަދާ ގޮތަކީ ބޭސް ރަޖިސްޓްރީ ކުރުމުގެ ކުރިން، އެ ބޭހެއް އެހެން ގައުމެއްގައި ރަޖިސްޓަކުރުން ޝަރުތުކޮށްފައި އޮންނަނީ. ޓެސްޓިން ކެޕޭސިޓީ ނެތީތީވެ ރިޕޯޓްތައް ވެސް އެ ބޭސް ކުރިން ރަޖިސްޓާކޮށްފައި އިންނަ ގައުމުން ބެލޭ، އެގޮތަށް ކޮލިޓީ އެންޝުއާ ކުރެވޭ،" އެމްއެފްޑީއޭގެ އޮފިޝަލް ވިދާޅުވި އެވެ.

ރާއްޖޭގެ ފާމަސީތަކުން ބޭސްތައް ނަގައިގެން ބޭރަށް ފޮނުވައިގެން ވެސް އެމްއެފްޑީއޭ އިން ޓެސްޓް ކުރެ އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ނެޝަނަލް ލެބޯޓްރީ މިހާރަށް ވުރެން ތަރައްގީކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް އެބަދެ އެވެ. މިކަމަށް ވަގުތުކޮޅެއް ނަގާނެތީވެ ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން ގަބޫލުކުރާ ސިންގަޕޫރުގެ ލެބޯޓްރީއަކާ އެކު ވަނީ ބޭސް ޓެސްޓްކުރުމުގެ އެމްއޯޔޫއެއްގައި ސޮއިކޮށްފަ އެވެ.

ރާއްޖެއިން އަމަލުކުރަމުން އަންނަ ގޮތަކީ، އަހަރަކު 3-4 ފަހަރު މާކެޓުން ބޭސް ނަގައިގެން ޓެސްޓްކުރަން ފޮނުވުމެވެ. ޓެސްޓްކުރާ ބޭސްތަކާ ގުޅޭ ރިޕޯޓް އެމްއެފްޑީއޭގެ ވެބްސައިޓުގައި އާއްމު ކުރެ އެވެ.

އޮފިޝަލް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ލެބޯޓްރީއަށް ގެންނަ ކުރިއެރުމާ އެކު ކޮލިޓީ ދަށް ބޭސްތައް ފާމަސީތަކުން ނުވިއްކޭނެ ކަން މިހާރަށް ވުރެން ބޮޑަށް ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި އެ އޮތޯރިޓީއަށް ކަށަވަރުކުރެވޭނެ އެވެ.

"ވަކި ބްރޭންޑްތަކެއް ފާމަސީގައި ބެހެއްޓުމަށް ވުރެން، އަޅުގަނޑުމެން ބާރު އަޅަނީ އެސެންޝަލް ހުރިހާ ބޭހެއް ފާމަސީގައި ހުންނަން ވާނެއޭ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ރާއްޖޭގައި ވެސް އެއް ކޮލިޓީއެއްގެ ބޭސްތައް ބޮޑު އަގުގައި ވިއްކާ ކަން އިންސްޕެކްޝަންތަކުން ފާހަގެވެފައިވާ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. މިސާލެއް ދައްކަވަމުން ވިދާޅުވީ އެއް ކޮލިޓީއެއްގައި، އިންޑިއާގެ ބްރޭންޑާއި ޔޫކޭ ބްރޭންޑްގައި ގާތް ގަނޑަކަށް 10ރ. ގެ ފަރަގު ވެސް ހުންނަ ކަމަށެވެ.

ސަރުކާރުން ތައްޔާރުވިޔަސް މިއީ ފަށަން އެހާ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ވެދާނެތޯ ސުވާލު އުފެދެ އެވެ. އެއް ކަމަކީ ވިޔަފާރީގެ ނުފޫޒު ފަދަ ބޭރުގެ ފާމަސޫޓިކަލް ކުންފުނިތަކާ، ރާއްޖެއަށް ބޭސް އެތެރެކުރާ ބައެއް ކުންފުނިތަކުން ގުޅި ޒަމާންތަކެއް ވަންދެން ހިންގަމުން އައި ވިޔަފާރިއަށް ލޮޅުން އެރުމެވެ. އަނެއް ކަމަކީ، ޑޮކްޓަރުން ބޭނުންވާ ބޭސް ދޫނުކުރެވި ބޭހުގެ ބޭނުން ބްރޭންޑެއް ވިއްކަން ފާމަސީތަކަށް ލިބޭ އިޚްތިޔާރާ އެކު އެމްއެފްޑީއޭއަށް ރަނގަޅަށް ކޮލިޓީ ބެލެހެއްޓޭނެތޯ އުފެދޭ ސުވާލެވެ.

އެކަމަކު، ސިއްހީ ދާއިރާގެ ބަލިތަކަށް ފަރުވާ ހޯދަމުން އަންނައިރު ބޭހުގެ ކަންކަމުގައި ދިމާވާ މައްސަލަތަކަކީ ވެސް ދާއިމީ ރަނގަޅު ހައްލެއް ހޯދިދާނެ ކަމެކެވެ.