އެއްބުރުން އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކޮށް ތާރީހު ބަދަލުކޮށްލެވިދާނެ؟

ޕާޓީތަކުގެ އެތެރޭގެ ކޯޅުމާއި ބައިބައިވުމާއި ހިޔާލުތަފާތުވުންތަކުން އަރައިގަނެވި، މި އިންތިހާބަށް ސިޔާސީ މާހައުލުން ވާނުވާ ސާފުވާން ނެގި ހިމޭންކަމަށް ފަހު، ކެމްޕޭންގެ ފޯރިގަދަކޮށްފި އެވެ؛ ރިޔާސީ އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކުރަން، ވައުދުތައް ރައްޔިތުންގެ ކުރިމައްޗަށް އެބަ އޮއްސާލަ އެވެ. އެ ވައުދުތަކާ އެކު، ކޮންމެ ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ވެސް އުއްމީދަކީ މި އިންތިހާބު އެއްބުރުން ކާމިޔާބު ކުރުމެވެ. ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ދެ ފިކުރު، އެމްޑީޕީ އާއި ޕީޕީއެމަށް ވެސް އެ ޔަގީންކަން އެބައޮތެވެ.

ދެ ވަނަ ދައުރަކަށް ވާދަކުރައްވާ، އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓް، ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހް ވިދާޅުވަނީ، މި އިންތިހާބަށް ކޯލިޝަނަކާ އެކު ނުކުމެވަޑައިގެންނެވުނު ހަމައެކަނި ބޭފުޅަކީ އެ މަނިކުފާނު ކަމަށެވެ. އެމްޑީޕީ އިސްވެ އޮވެ އެކުލަވާލި އަދާލަތާއި އެމްޑީއޭގެ ކޯލިޝަނުން ނަތީޖާ ދައްކާނީ އެއްބުރުން ކަަމަށް ތަކުރާރުކުރައްވަ އެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމާޒަކީ އެއްބުރުން އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރުން. އެކަމުގެ ވަރަށް ބޮޑު އުންމީދެއް އަދި ޔަގީންކަން އެބައޮތް،" ރައީސް ވިދާޅުވެ އެވެ.

އެކަމަކު އެ ތިން ޕާޓީ އެއްކޮށްލައިގެން ފުރަތަމަ ބުރުން ނަތީޖާ ނެރެވިދާނެ ކަމާ މެދު ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ތަޖުރިބާ ލިބިވަޑައިގެން ތިއްބެވި ބައެއް ބޭފުޅުން ސުވާލު އުފައްދަވަ އެވެ. ތިން ޕާޓީގެ މެމްބަރުން ތިބި އަދަދު 70،000 އަށް ވުރެ މަތިވިޔަސް އެއީ އިންތިހާބުގައި ވޯޓު ކަށަވަރުވާ އަދަދު ކަމަކަށް ނުބެލެވޭނެ އެވެ.

އިންތިހާބުތަކުގައި ކާމިޔާބީއާ ހަމަޔަށް އަދި ނުދެވުނަސް އަބަދުވެސް އެންމެ ވިދާ، ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ ބައިވެރިވުން އޮތް ނަމަ އެ ކޯލިޝަނަށް އިންތިހާބު ކާމިޔާބުވެދާނެ ކަމާ މެދު ސުވާލު ކުރިމައްޗެއް ނުވާނެ އެވެ. މެމްބަރުންގެ އަދަދު 20،000 ގައި އުޅުނަސް ޖޭޕީގެ ނުފޫޒު އިންތިހާބުތަކުގައި މިހާތަނަށް ދައްކާފައި އޮތުމުންނެވެ.

އެ ޕާޓީން އިންތިހާބުގައި ވަކިން ވާދަކުރަނީ، ދެވަނަ ބުރަށް ދާނެ ކަމުގެ ކަށަވަރުކަން އޮތުމުން ކަމަށް އެ ޕާޓީގެ އިސް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެ އެވެ. އެ ޕާޓީގެ ލީޑަރު ގާސިމް އިބްރާހިމް ނޫސްވެރިންނަށް ވިދާޅުވީ ދެ ވަނަ ބުރަށް ޖޭޕީ ނުދާނެ ކަމަށް ހީކޮށް، ސުވާލު ނުކުރުމަށެވެ.

ޕީޕީއެމް/ޕީއެންސީ ހިންގުމާ ހަވާލުވެ ހުންނެވި އަބްދުއްރަހީމް އަބްދުﷲ ވިދާޅުވީ މި އިންތިހާބު ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ކާމިޔާބު ކުރައްވާނީ އެއްބުރުން ކަމަށާއި އެކަމާ މެދު ޝައްކެއް ނެތް ކަމަށެވެ. "ދެވަނަ ބުރަކަށް އަޅުގަނޑުމެން އިންތިޒާރެއް ނުކުރަން."

ޑިމޮކްރެޓްސްގެ އުއްމީދަކީ ދެ ވަނަ ބުރު ކަށަވަރުކޮށް، އެ ޕާޓީގެ ފަހަތަށް ބޮޑެތި އެހެން ޕާޓީތައް އެރުމެވެ.

އެއްބުރުން އެއްވެސް ޕާޓީއަކުން އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރުމަކީ ހަގީގަތާ ދުރު އުއްމީދެކެވެ؛ ރިޔާސީ އިންތިހާބުތަކުގެ ނަތީޖާ އިން އެކަން ފެންނަން އެބައޮތެވެ.

ރިޔާސީ އިންތިހާބު އެއްބުރުން ނިންމާނެ ކަމަށް ލީޑަރުން ސިޔާސީ މަންޒަރު ކުރެއްސެވިޔަސް 2018 ގެ އިންތިހާބާ މި ފަހަރު ތަފާތެވެ. ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި މުޖައްރިބު ފޯމިއުލާ، އެ ފަހަރު ފުރަތަމަ ބުރަށް ދެއްކިޔަސް މި އިންތިހާބުގައި މިއޮތީ ވޯޓުތައް ބައިބައިވެފަ އެވެ.

އަންނަ މަހު ނުވައެއްގައި އޮންނަ އިންތިހާބު، އެއް ބުރުން ކާމިޔާބު ކުރެވޭނީ ގާތްގަނޑަކަށް 140،000 ވޯޓުންނެވެ. އެއީ ވޯޓު ދިނުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވާ މީހުންގެ 51 ޕަސެންޓެވެ. އަމިއްލަ ޕާޓީން އެކަނި ވާދަކުރައްވައި މިހާތަނަށް 50 ޕަސެންޓަށް ވުރެ މަތިން ހޯއްދަވައި އެއް ބުރުން އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރެއްވުނު ލީޑަރަކު ނެތެވެ. ފަހަތަށް ޖެހިވަޑައިގެން ރިޔާސީ އިންތިހާބަށް އިއްތިހާދު ވާން ޖެހެނީ އެހެންވެ އެވެ.

ފެހި ގާނޫނުއަސާސީ އަށް 2008 ގައި އަމަލުކުރަން ފެށި ފަހުން، ތިން ދައުރަކަށް ރައީސަކު ހޮވަން މިހާތަނަށް ބޭއްވި އިންތިހާބުތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ބުރުން ނަތީޖާ ނެރެވުނީ 2018 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި އެކަންޏެވެ. އެ ނޫން ހުރިހާ ފަހަރުތަކުގައި ޖެހުނީ ދެވަނަ ބުރެއް ބާއްވާށެވެ. އެ އިންތިހާބު އެއްބުރުން ނިމުނީ، އޭރު ވެރިކަން ކުރެއްވި ޕީޕީއެމްގެ ރައީސް، ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނާ ދެކޮޅަށް ސިޔާސީ ގިނަ ޕާޓީތައް އެއްގަލަކަށް އަރައި ހެދި ވަރުގަދަ އިއްތިހާދުންނެވެ.

ޕާޓީތައް ވަކިވަކިން ވާދަނުކުރަން ނިންމައި ވޯޓު ބެހިގެން ނުދިއުމަކީ ދެ ވަނަ ބުރަކަށް ދާން ނުޖެހުނު ސަބަބެކެވެ. އެ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރެއްވީ ރައީސް ޔާމީނާއި ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހް އެކަންޏެވެ.

ވަކިވަކިން ނުކުތުމަކީ އެއްބުރުން ނިންމަން ގޮންޖެހުމެއް

އެއްބުރުން މި އިންތިހާބު ނިންމާލުމަކީ ސިޔާސީ ކަންކަން ތަރުތީބުވެ ހަމަޖެހިފައި މިހާރު އޮތް ގޮތަށް ބަލާއިރު ދުރު ކަމެއް ކަމަށް ސިޔާސީ ބައެއް ބޭފުޅުން ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

އެއް ސަބަބަކީ، އެހެން އިންތިހާބުތަކަށް ޕާޓީތައް އެކަތިގަނޑެއްގެ ގޮތުގައި ނުކުތަސް މި އިންތިހާބު ގާތްވިއިރު، އެެތެރޭގެ ހަަމަނުޖެހުންތަކެއް އުފެދިފައި ވުމެވެ. އެންމެ ބޮޑު އިދިކޮޅު ޕާޓީ، އެމްޑީޕީ ބައިވެ ޕާޓީން އިސް މެމްބަރުންތަކެއް ވަކިވުމަކީ އެމްޑީޕީގެ ކެންޑިޑޭޓް، ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހަށް ޕާޓީގެ ތެރެއިން ގެއްލުނު ނަތީޖާއަށް މުހިއްމު އަދަދެއްގެ ވޯޓުތަކެކެވެ. އެކަމަކު އެމްޑީއޭ އާއި އަދާލަތު ޕާޓީއާ އެކު ހެދި ކޯލިޝަނުން އެހެން ޕާޓީތަކަށް ވުރެން އެއްބުރުގެ އުއްމީދު އޮތީ ބޮޑުކޮށްފަ އެވެ.

ޕީޕީއެމާއި ޕީއެންސީއަށް ތެރޭގައި އުފެދުނު ރިޔާސީ ޓިކެޓުގެ ހިޔާލުތަފާތުުވުން މުޅިން ނިމިއްޖެ ކަމަކަށް ނުބެލެވެ އެވެ. އެންމެން އެކަތިގަނޑަކަށް ވެފައި ވަނީ، ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން މިނިވަންކުރަން، މި އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރުމަށެވެ. އެހެން އެއްވެސް ޕާޓީއަކާ އެކު ކޯލިޝަނެއްގެ ގޮތުގައި ނުނިކުމެވުމަކީ ޕީޕީއެމަށް އެއް ބުރުން އިންތިހާބު ޔަގީންކުރަން ކުރިމަތިވެފައި އޮތް ހުރަހެކެވެ.

އެކަމަކު އިންތިހާބުގައި އެއް ޕާޓީއަކަށް އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ހޯދާނެ ޕާޓީއަކީ ޕީޕީއެމާއި ޕީއެންސީގެ ކޯލިޝަންގެ އިތުރުން އެމްޑީޕީގެ ކޯލިޝަނެވެ.

ދެވަނަ ބުރަށް އޮތީ ކޯލިޝަން ފޯމިއުލާ

ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ކާމިޔާބީ ހޯދާ ފޯމިއުލާއަކީ ކޯލިޝަން އެވެ. ގަބޫލުކުރަން ބޭނުން ނުވިޔަސް މި އިންތިހާބުގައި ވެސް އޮތީ ދެ ވަނަ ބުރަކަށް ދާ ޕާޓީތަކުން ކޯލިޝަން ހެދުމެވެ.

އާ ގާނޫނުއަސާސީގެ ފުރަތަމަ އިންތިހާބު ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު، އޭގެ ފަހުން ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތީ ކޯލިޝަނަކުންނެވެ. ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހްގެ މި ވެރިކަމަކީ ވެސް ވަރުގަދަ އިއްތިހާދެކެވެ. އެމްޑީޕީ އިސްވެ ޖުމްހޫރީ ޕާޓީ އާއި އަދާލަތާއި އެމްއާރުއެމްއާ އެކު ވެރިކަން ކާމިޔާބުކުރީ އެއް ބުރުންނެވެ.

އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކުރަން މަޖުބޫރުވުން ފިޔަވައި ކޯލިޝަން ހެދުމަކީ ޕާޓީތަކުން މާ ރުހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމަށް އެކުލަވާލާ ކޯލިޝަންގައި ދެން ތަހައްމަލްކުރަން ޖެހޭ އުނދަގޫތައް މާބޮޑުވުމުންނެވެ.

މި އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރަށް ކޯލިޝަން ހަދަން އެމްޑީޕީން ކުރި މަސައްކަތުން ދެ ޕާޓީއަކާ އެކު އިއްތިހާދެއް އެބައޮތެވެ. ޕީޕީއެމާއި ޖޭޕީ އާއި ޑިމޮކްރެޓްސް އިން ވެސް މަސައްކަތްތަކެއް ކުރި އެވެ. އެކަމަކު ކޮންމެ ބަޔަކު ވެސް ބޭނުންވީ އެ ބަޔަކު އިސްވެ އޮވެ ކޯލިޝަން ސަރުކާރެއް އުފައްދާށެވެ. ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހް އެއް ބުރުން ބަލިކުރަން ހިނގި މަޝްވަރާތައް ކޮޅެއްގައި ނުޖެހުނީ ހިޔާލުތަފާތުވުންތައް އެއްގޮތް ކުރެވި އެމަނިކުފާނާ ދެކޮޅަށް ބަދަހި ކޯލިޝަނެއް އެކުލަވާލަން ޕާޓީތައް ފެއިލްވުމުންނެވެ.

އިންތިހާބުގައި ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހާއި ޕީޕީއެމް/ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓް ޑރ. މުއިއްޒާއި ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ ކެންޑިޑޭޓް ގާސިމް އިބްރާހިމާއި އެމްއެންޕީން މުހައްމަދު ނާޒިމް ވާދަކުރައްވަ އެވެ. ޑިމޮކްރެޓްސް އިން އިލްޔާސް ލަބީބާއި އަމިއްލަ ގޮތުން ފާރިސް މައުމޫނާއި އުމަރު ނަސީރު އަދި ހަސަން ޒަމީލް ވާދަކުރައްވަ އެވެ.

ފުރަތަމަ ބުރުގައި އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ހޯއްދަވާ ދެ ކެންޑިޑޭޓުންނާ އެކު ދެން ފެންނާނީ އަނެއްކާވެސް ކޯލިޝަންތަކެވެ. މި ނޫން ގޮތަށް، އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކުރުމަކީ ރާއްޖޭގެ މިއޮތް ނިޒާމުގައި ފަސޭހަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ގާނޫނު ނުދަންނަ ކަމަކަށް ވިޔަސް އިންތިހާބު ކާމިޔާބުވާން އޮތް ގޮތަކީ ކޯލިޝަނެވެ. އެކަނި ވާދަކުރައްވައިގެން އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރެއްވޭ ނަމަ ޔާމީނަށް 2018 ގައި އެކަން ކުރެއްވުނީހެވެ. އަދި، އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން 2012 ގައި ވެއްޓި، އެ ހިނގައިދިޔަ ކަންކަމާ އެކު ބޭއްވި 2013 ގެ އިންތިހާބުގައި، ޑިމޮކްރެޓްސްގައި އިސްކޮށް މިހާރު އުޅުއްވާ އެމްޑީޕީގެ ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދަށް ކާމިޔާބުވާނެ އެވެ.

އެކަމަކު ދެ ބޭފުޅުން އިންތިިހާބުން ބަލިވީ، ދެކޮޅަށް އެކުލަވާލި ބޮޑު އިއްތިހާދުންނެވެ. މި ފަހަރު ވެސް އެއްބުރެއް ނޫނެވެ. ދެވަނަ ބުރުގެ ބިޔަ ކޯލިޝަނަށް ނަތީޖާ ނެރެން ފަސޭހަވާނެ އެވެ.